Το (δυσοίωνο) μέλλον των Μετεώρων

Παρακολουθώντας με αγωνία και σκεπτικισμό την επίσκεψη στον τόπο μας και τις τελευταίες δηλώσεις της υπουργού Πολιτισμού κ. Μενδώνη πάνω στο ανοικτό και φλέγον ζήτημα των Μετεώρων και καθώς εκτιμώ ότι σύντομα θα έχουμε εξελίξεις, έχω την ανάγκη να τοποθετηθώ, όπως πάντα, ανοικτά, ξεκάθαρα και δημόσια πάνω στο θέμα.

Πριν όμως προσπαθήσουμε να αποκρυπτογραφήσουμε τι μας «ξημερώνει» στον έρμο τούτο τόπο, θεωρώ πως είναι απαραίτητη μια σύντομη ανασκόπηση σημαντικών και αναμφισβήτητων δεδομένων που διαμόρφωσαν τη σημερινή κατάσταση.

·         Οκτώβριος 2014 – Το έγγραφο της κ. Ματζανά, προϊστάμενης της 19^ης ΕΒΑ Τρικάλων, σε πλήρη συνεννόηση με το ΥΠ.ΠΟ.Α, πέφτει σαν βόμβα στην τοπική μας κοινωνία. Οι προτάσεις της, αποτελούν μέχρι και σήμερα τις πιο σκληρές και αναιτιολόγητες απαγορεύσεις στο χώρο. Φορείς και σύλλογοι ένωσαν τις φωνές τους και με ένα κοινό κείμενο καταδικάζουν το έγγραφο. Δημιουργείται από συμπολίτες μας η ελεύθερη Κίνηση Πολιτών «Μετέωρα για Όλους». Λόγω της έντονης κατακραυγής, η τότε δημοτική αρχή του κ. Σακελλαρίου αποφάσισε αόριστα τη πραγματοποίηση δημόσιας διαβούλευσης, παγώνοντας το θέμα. Πρέπει να σημειωθεί ότι εκείνη τη περίοδο, γενικός γραμματέας του ΥΠ.ΠΟ.Α ήταν η … κ. Μενδώνη…

·         Απρίλιος 2017 – Το προσχέδιο Προεδρικού Διατάγματος για τα Μετέωρα υπερψηφίζεται εντελώς ξαφνικά στο περιφερειακό συμβούλιο με ενορχηστρωτή τον κ. Αγοραστό. Ίσως το πιο σημαντικό έγγραφο των τελευταίων δεκαετιών του τόπου μας αποδείχτηκε ότι υποκρύπτονταν για πολύ καιρό από τον δήμαρχο κ. Σινάνη, ο οποίος φοβούμενος προφανώς (τις αντίστοιχες αντιδράσεις του ‘14) να το δημοσιοποιήσει και να το φέρει σε δημόσια διαβούλευση, προτίμησε να κοροϊδέψει όλο το λαό των Μετεώρων.

·         Αύγουστος 2017 – Οι έντονες αντιδράσεις, τα δημοσιεύματα και η συλλογή χιλιάδων υπογραφών κατά του Π.Δ. φέρνουν την υπουργό Πολιτισμού κ. Κονιόρδου στη Καλαμπάκα. Σε μία μαραθώνια ανοικτή συζήτηση αλλά και την επιτόπια αυτοψία της υπουργού στον αρχαιολογικό χώρο, αλλάζουν εντελώς τα δεδομένα. Ένα Π.Δ. που ήταν έτοιμο για υπογραφή, κρίθηκε εντελώς αβάσιμο και κυρίως νομικά ασταθές. Η κ. Κονιόρδου ξεκινά τη διαδικασία «θεραπείας» του Π.Δ., όπως πολύ χαρακτηριστικά είπε, πιάνοντας το θέμα από μηδενική βάση.

·         Φθινόπωρο 2017 – Φθινόπωρο 2018 . Εξειδικευμένοι αρχαιολόγοι του ΥΠ.ΠΟ.Α  διενεργούν μια σειρά αυτοψιών σε ολόκληρο τον αρχαιολογικό χώρο των Μετεώρων. Το έργο τους δύσκολο και επικίνδυνο και χωρίς τη συνδρομή της Ορειβατικής Λέσχης Καλαμπάκας θα ήταν αδύνατο να πραγματοποιηθεί. Για πρώτη φορά, καταγράφονται εμπεριστατωμένα τα όποια μεταβυζαντινά ευρήματα υπήρχαν σε κάποια βράχια. Σε μία περίοδο που οι εργασίες της ομάδας των αρχαιολόγων βρίσκονται στο τέλος τους, ο ανασχηματισμός του ΣΥΡΙΖΑ, βρίσκει την κ. Κονιόρδου εκτός ΥΠ.ΠΟ.Α, αναλαμβάνει η κ. Ζορμπά.

·         Ιαν - Φεβ 2019 - Ο κ. Σιμορέλης, βουλευτής του Σύριζα αποκαλύπτει στην τοπική κοινωνία ότι το πόρισμα των αυτοψιών του ΥΠ.ΠΟ.Α είναι έτοιμο, και ένα νέο απόλυτα τεκμηριωμένο Π.Δ. είναι προ των πυλών. Και ενώ όλοι περιμένουνε τις εξελίξεις επί του θέματος, το νέο Π.Δ., για άγνωστο λόγο, παγώνει και πάλι. Το πόρισμα του ΥΠ.ΠΟ.Α για τις αυτοψίες στον αρχαιολογικό χώρο των Μετεώρων δεν έχει, τουλάχιστον μέχρι σήμερα, δημοσιοποιηθεί (με απόλυτη ασφαλώς ευθύνη της κ. Ζορμπά).

·         1 Ιουνίου 2019 – Μια μόλις ημέρα πριν το 2^ο γύρο των δημοτικών εκλογών το άρθρο της εφημερίδας των Συντακτών με τίτλο «Η ιδιωτικοποίηση των Μετεώρων» πέφτει σαν βόμβα στην Καλαμπάκα. Ο συντάκτης του προχωρά στην απίστευτη αποκάλυψη ότι οι έξι ενεργές μονές των Μετεώρων έχουν καταθέσει στο Κτηματολόγιο τα σχετικά αιτήματα για να περάσει στην ιδιοκτησία τους όλος σχεδόν ο αρχαιολογικός χώρος χιλιάδων στρεμμάτων που περιλαμβάνει το βραχώδες σύμπλεγμα και τις γύρω δασικές εκτάσεις ενώ φέρονται να εμπλέκονται η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, ο Δήμος Μετεώρων αλλά και η Περιφέρεια Θεσσαλίας. Την επόμενη ημέρα ο κ. Σινάνης γνωρίζει τη πιο βαριά ήττα σε εκλογική μάχη που έχει σημειωθεί στο δήμο μας. Μέχρι σήμερα η δημοσίευση της Εφ.Συν. δεν έχει διαψευστεί από κανέναν.

·         Νοέμβριος 2019 – Η ανεξάρτητη αρχή «Συνήγορος του Πολίτη» ανήρτησε το πόρισμα με θέμα “Πολιτιστική και περιβαλλοντική υποβάθμιση της περιοχής των Μετεώρων”. Σε ένα έγγραφο κόλαφο 19 σελίδων, και αφού έχει επιβεβαιώσει μεγάλο αριθμό παραβάσεων και αυθαιρεσιών εντός του αρχαιολογικού χώρου των Μετεώρων προχωρά σε προτάσεις όπως, παραπομπή των υπαιτίων στον αρμόδιο εισαγγελέα για βλάβη / αλλοίωση μνημείου και τον έλεγχο της επαρκούς άσκησης των καθηκόντων του δημάρχου Καλαμπάκας και των υπηρεσιών του Δήμου. Τις επόμενες ημέρες η είδηση καλύπτεται (μάλλον ανεπαρκώς) τόσο από εφημερίδες (το Βήμα, Καθημερινή) όσο και από τη τηλεόραση (One TV, Star Channel).

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

Η σχεδόν απροειδοποίητη επίσκεψη «εξπρές» της κ. Μενδώνη στη περιοχή μας συνδυάστηκε και από την συμμετοχή της στο δεύτερο Ευρωπαϊκό Forum Ανάπτυξης, το ίδιο διήμερο, στη Λάρισα. Κατά την ομιλία στο forum μεταξύ άλλων ανέφερε ότι απαιτείται η εύρεση μιας χρυσής τομής και ισορροπίας και ότι βρίσκεται σε εξέλιξη η εκπόνηση Σχεδίου Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Μετεώρων, ενώ ολοκληρώθηκε η αναλυτική αρχαιολογική τεκμηρίωση/καταγραφή. Δεσμεύθηκε δε, για την πραγματοποίηση διαβούλευσης αφού ολοκληρωθεί το σχέδιο διαχείρισης.

Για ποια αναλυτική αρχαιολογική τεκμηρίωση/καταγραφή μιλά η υπουργός; Αφού το μοναδικό εμπεριστατωμένο αρχαιολογικό πόρισμα ολοκληρώθηκε από πέρυσι, περίπου τέτοιο καιρό, από την εξειδικευμένη ομάδα του ΥΠ.ΠΟ.Α, όλοι μας το περιμέναμε και τελικά στο παρά πέντε θάφτηκε. Γιατί; Ποιους δεν εξυπηρετούσε; Μήπως το πόρισμα αποδεικνύει ότι δεν υπάρχουν όλα αυτά τα μεταβυζαντινά κειμήλια που κάποιοι υποστηρίζουν λυσσαλέα εδώ και μερικά χρόνια; Πολύ φοβάμαι ότι αυτό το πόρισμα θα παραμείνει θαμμένο. Φαντάζεστε να αντικατασταθεί από τίποτα νέες τεκμηριώσεις φαντάσματα της τελευταίας στιγμής ή από τίποτα μελέτες πανεπιστημιακής ή πολυτεχνικής σχολής από το πουθενά;

Για ποια ισορροπία και χρυσή τομή μιλά η υπουργός; Θεωρώ ότι η συναίνεση του ΥΠ.ΠΟ.Α το 2014 (με την κ. Μενδώνη στη θέση του γ.γ.) στις σκοταδιστικές προτάσεις Ματζανά, μάλλον δεν μας προϊδεάζουν θετικά για το τι μπορεί να σημαίνουν οι έννοιες «ισορροπία» και «χρυσή τομή» για την υπουργό.

Στο ίδιο φόρουμ η κ. Μενδώνη ανέφερε επίσης κατά λέξη: «…Σε αντίθεση με το πρόσφατο παρελθόν, κατά το οποίο πρόχειρες και ιδεολογικά φορτισμένες απόπειρες αντιμετώπισης του θέματος όχι μόνο δεν προσέφεραν γενικά αποδεκτές και εφαρμόσιμες λύσεις, αλλά αντίθετα είχαν ως αποτέλεσμα την πρόκληση τριβών στην τοπική κοινωνία…». Ποιες ακριβώς απόπειρες θεωρεί η υπουργός πρόχειρες και ιδεολογικά φορτισμένες; Είναι πρόχειρα τα εμπεριστατωμένα στοιχεία, φωτογραφίες και υλικό που παραδόθηκε στο ΥΠ.ΠΟ.Α το 2017; Είναι πρόχειρη η έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη; Είναι άραγε «φορτισμένη ιδεολογία» οι προσπάθειες συμπολιτών μας, ώστε να παραμείνουν τα Μετέωρα κληρονομιά όλου του κόσμου, και όχι μόνο των λίγων, ώστε να μπορούν να τα απολαύσουν και οι επόμενες γενιές;  Μήπως η πρόκληση των τριβών στη τοπική κοινωνία οφείλεται στο κομματικό της «σινάφι» (και όχι μόνο) και στις αντιδημοκρατικές, μεσαιωνικές πολιτικές του κ. Αγοραστού και του κ. Σινάνη;

Στο πρόσφατο ρεπορτάζ του Star Channel, ο μητροπολίτης μας κ. Θεόκλητος τόνισε ότι όλα αυτά τα ζητήματα έχουν λυθεί το 2017 και δεν υπάρχουν αυθαίρετα. Αναμφισβήτητα διαψεύστηκε, αφού ο Συνήγορος του Πολίτη ήδη επιβεβαίωσε πολλές αυθαιρεσίες, ενώ η συζήτηση για σχέδια διαχείρισης και επιτρεπόμενες δραστηριότητες  από την ίδια την υπουργό το 2020 επιβεβαιώνει πως κανένα ζήτημα δεν είναι λυμένο από το ‘17. Το ερώτημα είναι ότι η παραπάνω του δήλωση είναι προϊόν άγνοιας (μιας και το «καυτό» καλοκαίρι του ‘17 δεν ήταν εδώ) ή εσκεμμένη συγκάλυψη;   

Στο ίδιο ρεπορτάζ η κ. Μενδώνη αρκέστηκε στο λακωνικό «Όλα ελέγχονται». Συμφωνώ απόλυτα μαζί της. Από ποιους,  θα συμπλήρωνα, αυτό είναι που φοβάμαι.

Δεν είναι αξιοπερίεργο που όλοι οι περιφερειακοί και τοπικοί πολιτικοί (και όχι μόνο) παράγοντες, οι οποίοι συμφωνούσαν με το Π.Δ. του 2017, εναντιώθηκαν τότε τόσο λυσσαλέα στην δημιουργία Ολοκληρωμένου Φορέα Διαχείρισης Μετεώρων; Γιατί τώρα δεν μιλούν καθόλου ή και καλωσορίζουν το νέο σχέδιο διαχείρισης της κ. Μενδώνη;

Η προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι δεν θα υπάρξει προσπάθεια για δημόσια διαβούλευση όταν θα έρθει η ώρα, σίγουρα όχι από την πλευρά του ΥΠ.ΠΟ.Α, της περιφέρειας και των πνευματικών ταγών του τόπου μας. Κάηκε η γούνα πολλών τόσο το ’14 όσο και το ’17 με τις αντιδράσεις πολιτών και φορέων και δεν νομίζω ότι πλέον με ένα δήμαρχο που έχει ταχθεί δημόσια πολλές φορές κατά του Π.Δ. , να τους συμφέρει να γίνει κάτι παρόμοιο.

Εδώ είναι και το πραγματικά ενδιαφέρον. Ο κ. Αλέκος τόσο την ημέρα του δημοσιεύματος της Εφ. Συν. όσο και μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, δεσμεύτηκε για την πλήρη και ενδελεχή ενημέρωση των πολιτών για το τι ακριβώς έγινε με τις δηλώσεις Κτηματολογίου. Καρτερικά, οι πολίτες των Μετεώρων περιμένουν αυτή την ενημέρωση. Νομίζω πλέον, δεν υπάρχει άλλος καιρός για χάσιμο, όπως νομίζω επίσης ότι ο δήμαρχος δέχεται μεγάλες πιέσεις ώστε να αφήσει το ζήτημα στα «αζήτητα». Δεν γνωρίζω ακριβώς τον τρόπο με τον οποίο θα κινηθεί, όμως για ένα πράγμα είμαι σίγουρος. Η διάψευση ή μη της προσπάθειας ιδιωτικοποίησης σχεδόν ολόκληρης της δημόσιας γης των Μετεώρων από έξι μοναστήρια είναι το κλειδί όλης της υπόθεσης. Προσπάθησαν ή και προσπαθούν τα μοναστήρια να πάρουν στη κατοχή τους τα χιλιάδες στρέμματα του παγκόσμιου μνημείου; Ποιες ήταν οι αντίστοιχες δηλώσεις Κτηματολογίου από τις δημοτικές υπηρεσίες κατά τη διακυβέρνηση της προηγούμενης δημοτικής αρχής; Παρέδωσε ή όχι ο κ. Σινάνης γη και ύδωρ εις βάρος όλου του λαού; Δηλώθηκαν σωστά εξαρχής; Κατατέθηκαν οι απαραίτητες ενστάσεις από το δήμο σε περιπτώσεις αντιδικίας; Έγιναν διορθωτικές κινήσεις και ποιες είναι αυτές από τη σημερινή δημοτική αρχή;

Εάν η προσπάθεια ιδιωτικοποίησης ενός μνημείου που ανήκει στην Ανθρωπότητα είναι αλήθεια, τότε ο δήμος μας κινδυνεύει να χάσει την μεγαλύτερη κληρονομιά του. Εάν είναι αλήθεια, τότε θεωρώ ότι δεν υπάρχει κανένα νόημα να μιλάμε για προεδρικά διατάγματα, σχέδια διαχείρισης και πράσινα άλογα αφού στη περίπτωση που τα Μετέωρα ιδιωτικοποιηθούν σε λίγα χρόνια, με το κλείσιμο του Κτηματολογίου, λογικά πλέον οι νέοι ιδιοκτήτες τους δεν θα αναγνωρίσουν κανένα νόμο ή σχέδιο μέσα στη ιδιωτική γη τους. Εάν είναι αλήθεια, τότε η κίνηση πολιτών «Μετέωρα για Όλους», που από το 2014 έχει κεντρικό της σύνθημα «Να παραμείνει δημόσια η γη των Μετεώρων» μοιάζει πιο επίκαιρη από ποτέ. Μία κίνηση πολιτών που τόσο λοιδορήθηκε και λασπολογήθηκε από τοπικούς άρχοντες και τα φερέφωνα τους.

Εάν είναι αλήθεια, τότε το ιερό σκάνδαλο του Βατοπεδίου θα είναι ένα πταίσμα μπροστά σε αυτό των Μετεώρων αφού η ιδιωτικοποίηση ενός Μνημείου της ανθρωπότητας σίγουρα θα έχει σοβαρές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις, τόσο για τους επισκέπτες όλου του κόσμου, όσο και για την συντριπτική πλειοψηφία των ντόπιων.

Θα απαντηθούν τα παραπάνω ερωτήματα; Θα απαντηθούν έγκαιρα; Σε μια Ελλάδα της συνεχούς διολίσθησης προς την πλήρη ηθική και πολιτική παρακμή και διαφθορά, κρατώ μικρό καλάθι. Όπως και να έχει ένα είναι σίγουρο. Το ψέμα, και θα συμπληρώσω, η απόκρυψη της αλήθειας έχει κοντά ποδάρια.