ΔΕΝ ΑΝΤΕΧΕΤΑΙ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΗΘΙΚΙΣΤΕΣ

Ο Χριστός δεν αντέχεται από όλους εκείνους, οι οποίοι θα βρίσκονταν μπροστά σε ένα περιστατικό, παρόμοιο με αυτό που περιγράφει το ευαγγέλιο της Κυριακής (Ιω. 4, 5 -42), σύμφωνα με το οποίο ο Χριστός συνάντησε σε ένα πηγάδι μία γυναίκα Σαμαρείτιδα και συνομίλησε μαζί της, τη στιγμή που η ίδια ζούσε στην ασωτία.

Οι Ιουδαίοι και οι Σαμαρείτες είχαν έχθρα μεταξύ τους. Το να συζητάει, λοιπόν, ένας Ιουδαίος, ο Χριστός, με μία Σαμαρείτιδα και μάλιστα γυναίκα άσωτη, αυτό ήταν αδιανόητο για τα κοινωνικά δεδομένα της εποχής. Ο Χριστός κάθεται σε ένα πηγάδι να ξεκουραστεί και έρχεται μία γυναίκα Σαμαρείτιδα, από την οποία ζητάει να πιει νερό. Εκείνη, βέβαια, εκπλήσσεται και ξεκινάει μία ενδιαφέρουσα γνωριμία και συνομιλία. Όταν οι μαθητές του καταφτάνουν στο σημείο εκείνο, απευθυνόμενοι στον Χριστό, ρωτάνε: «Τί ζητάς ή γιατί μιλάς μαζί της;» (Ιω. 4, 28).

Εκπλήσσει ο Χριστός για μία ακόμη φορά. Ενεργεί πολύ διαφορετικά, έως και ξένα, απ’ ότι ενεργούν οι άνθρωποι, οι οποίοι βάζουν ταμπέλες στους συνανθρώπους τους και τους ετοιμάζουν, αφού έχουν φροντίσει επιμελώς, νωρίτερα, να εξοριστεί ο Χριστός, για να μην υπάρχουν τύψεις και ενοχές, αυτός ο έλεγχος της συνείδησης, την κόλαση. Ο Χριστός σε όλη Του την επίγειο παρουσία μίλησε απλά, κατανοητά, με πολύ αγάπη, με συμπόνοια και φιλανθρωπία προς το αγαπημένο Του δημιούργημα, τον άνθρωπο, εκχέοντας το άπειρο έλεος Του προς όλους τους ανθρώπους, όλων εποχών, χρόνων, κοινωνιών, επιλογών.

Κάθεται, λοιπόν, ο Χριστός και ξεκινάει έναν όμορφο και ελεύθερο, μη κατευθυνόμενο διάλογο, με τη γυναίκα από τη Σαμάρεια. Δεν πηγαίνει τη συζήτηση εκεί που ο Ίδιος θέλει, δεν θέλει να ελέγξει το θέλημα της γυναίκας αυτής, όπως συχνά, και δυστυχώς, συμβαίνει μέσα στην εκκλησία από εκκλησιαστικούς άνδρες. Ο Χριστός σέβεται τον άνθρωπο, σέβεται το φυσικό του θέλημα και δεν εκβιάζει επιλογές και προτιμήσεις. Στην εκκλησία, συχνά, παρατηρείται μία φασιστική υποδούλωση του ανθρώπινου θελήματος εν ονόματι μιας υπακοής, η οποία τυγχάνει έλλειψης μέτρου, αγάπης και διάκρισης. Ο Χριστός είναι ξεκάθαρος. Πάντοτε και με όλους τους ανθρώπους. Συναντά τη Σαμαρείτιδα και δεν της λέει, ε, κοίταξε μην αρχίσεις και μου λες ότι δεν πιστεύεις, ότι πράττεις σωστά που διάγεις άσωτη ζωή, πρόσεχε τι θα πεις, γιατί ο Θεός θα σε τιμωρήσει. Αυτό, είναι κατάλοιπο της δυτικής θρησκευτικής αντίληψης, όπως πέρασε και στην ορθόδοξη ζωή, μέσα από πολλές διόδους.

Διεξάγει ένα απροϋπόθετο και ελεύθερο διάλογο ο Χριστός με τη Σαμαρείτιδα. Σέβεται το πρόσωπο της, τη διαφορετικότητα της, δεν την κατακρίνει για τις επιλογές της, καθότι η ίδια είχε αλλάξει πέντε άντρες, αλλά αφήνει να ξετυλίξει το βάθος της ύπαρξης της. Το ανθρώπινο πρόσωπο είναι ένα βαθύ πρόσωπο. Όπως και στην ψυχολογία, χρειάζεται η ψυχολογία του βάθους για την ενδότερη και διεισδυτικότερη είσοδο στον πυρήνα της ανθρώπινης ύπαρξης, έτσι κι εδώ, η Σαμαρείτιδα δεν είναι ένα πρόσωπο ρηχό, έκτασης που δίνει το πλεονέκτημα στον άλλον να αντιληφθεί περί του χαρακτήρα του προσώπου. Αλλά τι είναι; Ένα πρόσωπο με υπαρξιακό βάθος και με μία λειτουργικότητα, που την κάνει μέσα από το ξεδίπλωμα του εαυτού να φανερώσει την εικόνα της και όχι το είδωλο της. Και λέω εικόνα, καθώς μέσα από το ξετύλιγμα του διαλόγου με τον Χριστό, γίνεται εμφανής η εικόνα αυτής της γυναίκας. Γίνεται, όμως, είδωλο η ίδια, όταν οι άνθρωποι κρίνουν εξωτερικά και με βάση τα όσα βλέπουν, χωρίς να διακατέχονται από την ελάχιστη υποψιασμένη ευαισθησία να συνδιαλεχθούν με το πρόσωπο αυτής της γυναίκας.

Ο Χριστός γνωρίζει ποια είναι, γνωρίζει την ασωτία της, γνωρίζει πως έχει συμπλέξει το σώμα της με σώματα άλλων αντρών. Και τί κάνει; Ανοίγει διάλογο μαζί της, ενώ ο ηθικιστής της πετάει πέτρες. Αυτή η προσωπική, αυτή η εξατομικευμένη παρουσία του ενός προσώπου στον άλλον (Χριστός – Σαμαρείτιδα), μας θυμίζει τον Μάξιμο Ομολογητή, και συγκεκριμένα την αναλογική σχέση, μεταξύ Θεού και ανθρώπου. Μία σχέση απολύτως προσωπική, όχι αόριστη, σχέση ιδεαλισμού, αλλά μία σχέση του Χριστού με εμένα. Με τον απολύτως όλον εαυτό μου. Κι επειδή ο Θεός, έχει «σωστικάς ἐπινοίας» για όλο τον κόσμο, δεν μπορεί παρά να εργάζεται και για τη σωτηρία αυτής της γυναίκας. Δεν την ελέγχει, δεν την κατακρίνει, δεν της λέει να διορθωθεί, αλλά αφήνει να εξομολογηθεί όσα νιώθει και θέλει η ίδια, με απόλυτη και απαραβίαστη ελευθερία, στον Ίδιο. Να γιατί η πατερική σοφία επιμένει πάντοτε στην ελευθερία του φυσικού θελήματος και στο απαραβίαστο του. Κανείς δεν έχει το δικαίωμα καμίας παραβίασης του φυσικού θελήματος του ανθρώπου αλλά παιδαγωγίας του γνωμικού θελήματος (Μάξιμος Ομολογητής).

Φανταστείτε, τώρα, έναν ηθικιστή άνθρωπο που έχει αλλοιώσει την οντολογία, το είναι της ευσέβειας που ταυτόχρονα σημαίνει και το ευ είναι της, να παρατηρεί τον Χριστό να συζητά με τη γυναίκα και να γνωρίζει παράλληλα ποια είναι αυτή η γυναίκα και τις έχει κάνει στη ζωή της. Θα έλεγε στον Χριστό, ε τί κάνεις εκεί, πας με τα καλά σου, εσύ ο αναμάρτητος συζητάς με γυναίκα που είναι και εχθρός των Ιουδαίων; Ξέρεις τί έχει κάνει αυτή η γυναίκα στη ζωή της και κάθεσαι και σπαταλάς μαζί της χρόνο; Αυτή είναι άσωτη, αμαρτωλή, πες της να μετανοήσει.

Δεν αντέχεται ο Χριστός από τον νοσηρό εκκλησιαστικό ευσεβισμό και ηθικισμό. Δεν αντέχεται ο Χριστός από τη μισανθρωπία που κατακυριεύει ολοένα και περισσότερο, ένα μέρος ανθρώπων της εκκλησίας, οι οποίοι διαχωρίζουν τους ανθρώπους, βάζουν τον Χριστό στην άκρη, λαμβάνουν τον ρόλο του δικαστή, προσέξτε ενώ ο Χριστός είπε πως δεν ήρθε για να δικάσει αλλά για να σώσει, και λένε στον Χριστό «εσύ κάτσε εκεί που είσαι, τί θες και ανακατεύεσαι;».

Ο Χριστός, ο οποίος είναι ο μέγας ερωτικός, για τους ανέραστους εραστές της αυτόκλητης σωτηρίας και του αμετροεπούς ναρκισσισμού, έχει καταντήσει ανέραστος. Οι ανέραστοι ηθικιστές, διακατέχονται από δύο ψυχοφθόρα πάθη. Την απέχθεια προς την αγάπη και το έλεος του Θεού και την μισανθρωπία προς τον συνάνθρωπο, κάτι που πλέον λαμβάνει τραγικές και ανυποψίαστες διαστάσεις μέσα στον εκκλησιαστικό χώρο. Ο Χριστός υπήρξε πολύ απλός. Ο ηθικιστής άνθρωπος, όμως, Του φορτώνει λάθη και πάθη, ανάγοντας Τον σε ιδεολογικό φετίχ, ένα πρόσωπο με απωθημένα, ανασφάλειες και φιλαρέσκεια. Ο ηθικιστής κατακρίνει και βγάζει την ετυμηγορία για όσους έχει εμπάθεια. Ο Χριστός, από την άλλη, λέει στην Σαμαρείτιδα, έχεις υπαρξιακό βάθος, ανέδειξε τον εσωτερικό σου πλούτο!

Ηρακλής Αθ. Φίλιος

Βαλκανιολόγος, Θεολόγος