Η απελευθέρωση της πόλης των Τρικάλων

Ομιλία του Βασιλείου Ζιώζια , Προέδρου της Ε.Α.Α.Σ./ Τρικάλων, στον  ιερό ναό της Παναγίας Επισκέψεως ,επί τη επετείω της απελευθερώσεως της πόλεως των Τρικάλων από τους Τούρκους .

Σεβασμιότατε , κύριοι εκπρόσωποι των Πολιτικών και Στρατιωτικών αρχών .

Κυρίες και κύριοι .

Το 1830 δημιουργήθηκε έστω και σε σπαργανική μορφή το ανεξάρτητο ελληνικό κράτος, το οποίο περιελάμβανε μόνο την Πελοπόννησο, τη Στερεά με την Εύβοια και τις Κυκλάδες. Και όπως λέγει ο Λαφαγιέτ, « το μεγαλείον της Ελλάδος αφέθη εκτός της Ελλάδος . Τί είδους Ελλάς – ρωτά ο Λαφαγιέτ- είναι η Ελλάς, χωρίς την Λήμνον, την Λέσβον και την Χίον, την Όσσαν, τον Όλυμπον και τον Άθω; Όχι μόνον το μεγαλύτερον αλλά και το Ελληνικότερο τμήμα της Ελλάδος δεν περιελήφθη εντός του ελληνικού κράτους …και αι νήσοι και αι ακταί της Θράκης και η ελληνική κοινότης της Κωνσταντινουπόλεως είναι οι πραγματικοί Έλληνες…» Κατόπιν τούτου, στα αλύτρωτα ελληνικά εδάφη, στην Μακεδονία, στην Ήπειρο, στη Θεσσαλία και  στην Κρήτη, εμφανίστηκαν οι πρώτες επαναστατικές ομάδες με ομόθυμη τη συναίνεση του ανώνυμου  Ελληνισμού.

 Για τα  Τρίκαλα, όπως  και την υπόλοιπη Θεσσαλία, η τουρκική κυριαρχία αρχίζει από το 1393 . Τα Τρίκαλα είναι μια πόλη με πλούσιο ιστορικό παρελθόν που διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο σε όλες τις ιστορικές φάσεις του Ελληνισμού. Πρόκειται για μία από τις παλαιότερες πόλεις της Ελλάδος, που το όνομά της χάνεται στα μυθολογικά χρόνια .  Κατά την περίοδο της τουρκικής κατοχής τα Τρίκαλα μαζί με τη Λάρισα, αποτελούσαν τις μοναδικές αξιόλογες εμπορικά και οικονομικά πόλεις της Θεσσαλίας σε μια εποχή, που η οικονομία της πόλης στηριζόταν στην αγροτική, την κτηνοτροφική παραγωγή και το εμπόριο, που ήταν κυρίως στα χέρια των Ελλήνων

Την αμείλικτη σκλαβιά από τον Ασιάτη, από το 1393 έως το 1881, την πολέμησαν όπως μπορούσαν οι Τρικαλινοί, με κάθε μέσο και με κάθε θυσία . Υπήρξαν αληθινοί αγωνιστές, πάλεψαν σκληρά για να διασώσουν τη γλώσσα και τη θρησκεία και για να αποτινάξουν τον τουρκικό  ζυγό. Στα μοναστήρια αλλά και στις διάφορες εκκλησίες του Νομού, καθώς και στις Σχολές (της Τρίκκης, των Μετεώρων, της Καστανιάς και του Αμαράντου) έμαθε ο Τρικαλινός λαός τι είχε και τι έχασε .

Πολλές ήταν οι  εξεγέρσεις των Θεσσαλών εναντίον των Τούρκων. Ενδεικτικά αναφέρουμε  την νικηφόρα  επανάσταση του 1444 , επικεφαλής της οποίας ήταν ο δεσπότης του Μυστρά Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, ο μετέπειτα τελευταίος αυτοκράτορας του Βυζαντίου. Στην εξέγερση έλαβαν μέρος και οι βλαχόφωνοι Έλληνες  της Πίνδου , όπου έδιωξαν τους Τούρκους, αλλά μετά από δύο χρόνια, το 1446, ο στρατηγός Τουραχάν βέης επέβαλε την οριστική τουρκική κυριαρχία στη Θεσσαλία, η οποία επρόκειτο να κρατήσει πάνω από τέσσερις αιώνες . Τότε οι Τούρκοι αρχίζουν τον εποικισμό της Θεσσαλίας, και καθιστούν τα Τρίκαλα προκεχωρημένη στρατιωτική βάση εναντίον των ανυπότακτων κατοίκων της Πίνδου και των Αγράφων.

Πρέπει  στο σημείο αυτό να υπενθυμίσουμε ότι το δεσποτάτο του Μυστρά αποτέλεσε ημιαυτόνομη περιοχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας στην Πελοπόννησο και διέγραψε τη δική της πορεία από το 1262 ως το 1460 , οπότε καταλύθηκε από τον Μωάμεθ Β!. Το 1449 ο Κων/νος Παλαιολόγος στέφθηκε αυτοκράτορας στο Μυστρά στη θέση του αποθανόντος αδελφού του Ιωάννη Η! και έφυγε για την Κωνσταντινούπολη .

Στα έργα αυτού του περήφανου και ανυπότακτου Τρικαλινού λαού ήταν και η μεγάλη επανάσταση του 1600 που κήρυξε, υψώνοντας το λάβαρο της εξεγέρσεως στο Φρούριο των Τρικάλων, ο Μητροπολίτης Τρίκκης  Διονύσιος ο Φιλόσοφος (ή «Σκυλόσοφος»). Προδομένο, όμως, το κίνημα εκείνο από τους ναπολιτάνους  δεν ήταν γραφτό να πετύχει. Η μανία των κατακτητών ήταν απερίγραπτη. Κατέσφαξαν, κυνήγησαν και φυλάκισαν πολυάριθμους Τρικαλινούς αλλά και κατοίκους των γύρω περιοχών που ήταν αναμεμιγμένοι στην επανάσταση αυτή. Τραγικό θύμα, μεταξύ των άλλων, υπήρξε και ο Επίσκοπος Φαναρίου Καρδίτσης Σεραφείμ , που ανασκολοπίστηκε από τους τυράννους .

Ωστόσο, 11 χρόνια μετά από την ηρωική επανάσταση των Τρικάλων, το 1600, ο Διονύσιος, αφού ήρθε σε συνεννόηση με τον Πάπα, τον Αυτόκράτορα Ροδόλφο 2o΄ το 1611  και με ντόπιους Ηπειρώτες,  κατέλαβε τα Γιάννενα προς έκπληξη των Τούρκων.  Δυστυχώς και εδώ, συλλαμβάνεται από τους Τούρκους και γδέρνεται ζωντανός, για να σταλεί το δέρμα του παραγεμισμένο με άχυρα και πίτουρα στον σουλτάνο. Λίγο αργότερα, το 1808, ο θρυλικός παπα-Θύμιος Βλαχάβας ξεσηκώνει τα Χάσια, την Ανατολική Πίνδο και τον Όλυμπο σε μια προσπάθεια να μπει πρώτα στα Γιάννενα και μετά από κει να βαδίσει προς την Κωνσταντινούπολη. Προδομένη και αυτή η επανάσταση τσακίζεται στην ηρωική μάχη στο Καστράκι, κάτω από τους βράχους των Μετεώρων, όπου είχαν συγκεντρωθεί οι επαναστάτες και με τα ξίφη τους όρμησαν να σπάσουν τον κλοιό 5.000 Τούρκων, όπου και βρήκαν όλοι τους ηρωικό θάνατο. Ο παπα-Θύμιος όμως συνέχισε τον αγώνα στον Όλυμπο, στις Σποράδες και στο Αιγαίο, κατατροπώνοντας τους Τούρκους και γράφοντας ένδοξες στιγμές ηρωισμού και αυταπάρνησης. Ο παπα-Θύμιος πιάνεται αιχμάλωτος κατόπιν σατανικής ενέδρας του Αλή Πασά στην Κατερίνη και οδηγείται σιδηροδέσμιος στα Γιάννενα, για να κομματιαστεί το σώμα του και τα μέλη του να περιφέρονται στην πόλη για να τρομοκρατηθούν οι κάτοικοι.

Ο Αρχιμανδρίτης από την Καστανιά, ο Διονύσιος ο Πύρρος, Αρχιμανδρίτης, Δάσκαλος, Ιατροφιλόσοφος, παρέχει τις ιατρικές του υπηρεσίες σε αγωνιστές, κλέφτες και αρματωλούς. Γιατρεύει τις πληγές τους και βάζει φωτιά στις ψυχές τους. Στη μεγάλη Ελληνική Επανάσταση το 1821 η περιφέρεια των Τρικάλων έδωσε έντονα το αγωνιστικό παρόν. Παρά τις πολυάριθμες τουρκικές δυνάμεις που υπήρχαν γύρω της, στις 5 Ιουλίου 1821 ο αρματολός του Ασπροποτάμου Νικολός Στουρνάρας θα κηρύξει την επανάσταση μαζί με τον Χριστόδουλο Χατζηπέτρο και τον Γρηγόρη Λιακατά. Χείμαρροι όμως τουρκικών δυνάμεων από Τρίκαλα, Γιάννενα και Ήπειρο θα ορμήσουν στους ηρωικούς επαναστάτες, που μετά από διήμερες φοβερές μάχες υποχωρούν και κατευθύνονται στη Νότια Ελλάδα. Θα βρεθούν στο Μεσολόγγι και θα κλειστούν εκεί μαζί με τους Ελεύθερους Πολιορκημένους και στην Έξοδο θα δώσουν και τη ζωή τους, περιφρονώντας τον θάνατο. Στην περιφέρεια Τρικάλων έρχεται ο Χατζηπέτρος με πολλούς αγωνιστές και σημειώνει περίλαμπρες νίκες. Το 1878, νέα επανάσταση γίνεται στα Τρίκαλα με πάγιο αίτημα την εθνική ανεξαρτησία και την προσάρτηση με την μητέρα Ελλάδα. Αρχηγοί αυτή τη φορά, ο Δημήτριος Έξαρχος, ο Θεόδωρος Ζιάκας, ο Χρήστος Ντόβας, οι αδελφοί Στουρνάρα και άλλοι πολλοί. Το αίμα των παλικαριών, οι οιμωγές των σκλάβων, οι βροντές των καρυοφυλλιών, θα φτάσουν στο συνέδριο του Βερολίνου, όπου επιτέλους θα αποφασιστεί η προσάρτηση της Θεσσαλίας

 Το 1881 είχε πλέον φθάσει.

Η συμφωνία της Κωνσταντινούπολης την 28^η Μαρτίου 1881, είναι  μια διμερής συμφωνία μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας , όπου καθορίζεται  η γραμμή των νέων συνόρων και παραχωρούνται  στο Ελληνικό Βασίλειο οι περιοχές της Θεσσαλίας και το τμήμα του Νομού Άρτας, ανατολικά του Αράχθου.  Η σύμβαση προέβλεπε την παραχώρηση στην Ελλάδα έκταση 13.395 τ. χλμ. και 400.000 περίπου νέους κατοίκους . Η ασιατική αυτή τυραννία φεύγει και στα Τρικαλινά χωριά και κωμοπόλεις, καθώς και στα ίδια τα Τρίκαλα ο Ελληνικός Στρατός επικυρώνει την πολυπόθητη ελευθερία του. Η πρώτη φάλαγγα με επικεφαλής τον Στρατηγό Σούτσο και τον συνταγματάρχη Καμπάνη και η δεύτερη φάλαγγα με τον συνταγματάρχη Καραϊσκάκη καταλαμβάνουν την Καρδίτσα και στις 22 Αυγούστου διανυκτερεύουν στο χωριό Μισδάνι. Το επόμενο πρωί φτάνουν στα Μεγάλα Καλύβια.

Κυρίες και Κύριοι , η 23η Αυγούστου 1881 έχει χαράξει .

Ο Ελληνικός Στρατός φτάνει στην άκρη της πόλεως. Τους δρόμους δια-τρέχουν καβαλάρηδες κρατώντας σημαίες και σύμβολα. Χαιρετούν τους κατοίκους που κρέμονται στα παράθυρα ή περπατούν στους δρόμους. Αυτοί είναι οι πρώτοι που θα υποδεχθούν τον Ελληνικό στρατό. Αγκαλιάζονται, φιλιούνται, κλαίνε. «Ζήτω η Ελευθερία», ακούγεται μυριόστομη η κραυγή. «Ζήτω ο Ελληνικός Στρατός». Πλήθος μεγάλο κινείται για να προϋπαντήσει τον ελευθερωτή Ελληνικό Στρατό. Τα ζήτω αντηχούν μέχρι τον ουρανό και τα φέσια πετιούνται σαν βροχή στον αέρα. Τα κορίτσια ραίνουν με λουλούδια τους στρατιώτες και γερόντισσες και μανάδες, που τα παιδιά τους χάθηκαν στις μάχες , αγκαλιάζουν και φιλούν τα νέα παιδιά της Ελλάδος . Είναι μια μεγάλη χαρά, ένα πανηγύρι. Οι καμπάνες προαναγγέλλουν τον ερχομό του κλήρου, που χαιρετά με συγκίνηση και ασπάζεται τον Ελληνικό στρατό στη μεγάλη αψίδα στο κέντρο της πόλης. Αχαλίνωτο ενθουσιασμό προκαλεί κατόπιν η εμφάνιση των Ευζώνων, όταν ο σημαιοφόρος έκλινε τη σημαία του για να χαιρετήσει τον κλήρο και τον λαό, τούτο τον περήφανο λαό. Ο απόηχος των συναισθημάτων του θεσσαλικού πληθυσμού εκφράζεται με τους στίχους του Χρήστου Χριστοβασίλη, που υποδέχθηκε τον ελληνικό στρατό με επικεφαλής τον στρατηγό Σκαρλάτο Σούτσο.

«Αδέρφια καλωσήρθατε , αδέρφια αγαπημένα,
με τον σταυρό στο φλάμπουρο, με τα σπαθιά ζωσμένα.
Σας επονέσαμε πολύ, καρτέρι κι ακαρτέρι
Ξαρματωμένοι και γυμνοί στο τούρκικο το χέρι. ..»

Σεβασμιότατε , κυρίες και κύριοι.

Τα Τρίκαλα, η περιφέρεια, η Θεσσαλία, είναι ελεύθερα. Η τιμή ανήκει σε όλους τους επώνυμους και ανώνυμους ήρωες . Ανήκει στον αδούλωτο, στον υπερήφανο Ελληνικό Λαό, που έστελνε και στέλνει τα παιδιά του στον στρατό και τα θυσιάζει, όπου και όταν  χρειαστεί, για την τιμή , τη δόξα και τη λευτεριά της πατρίδος .

Ζήτω το Έθνος.

Ζήτω τα Ελεύθερα Τρίκαλα .